Kinderen erbij betrekken

Kinderen gaan meestal veel ongedwongener met de dood om dan volwassenen en hoe meer je ze bij alles betrekt, hoe natuurlijker alles voor hen verloopt.

Soms willen ouders hun kinderen beschermen door ze weg te houden bij een overledene of bij een uitvaartdienst, bijvoorbeeld door eigen traumatische ervaringen van vroeger, toen de dood nog een groot taboe was en zoveel mogelijk bij kinderen werd weggehouden. Maar het is juist dat geheimzinnige, alles waar kinderen niet bij mogen zijn en wat ze niet mogen zien, dat de dood extra akelig kan maken.

Daarom is een thuisopbaring vaak zo ideaal voor kinderen, net als voor volwassenen. Je kunt dan de hele dag naar de overledene toe, die in een vertrouwde omgeving ligt, en je bent niet afhankelijk van bezoektijden in een mortuarium. Het afscheid nemen gaat dan geleidelijker.

Het is vaak vertederend om te zien wat kinderen in de dagen van opbaring bij hun opa, oma, vader of moeder neerleggen en later meegeven in de kist: van tekeningen en knuffels tot kermisarmbandjes en speelgoedautootjes toe. Zo kijk ik ook niet meer op van een opa met stickertjes op zijn handen of koekjes in zijn zakken voor onderweg.

Als de ouders het goedvinden, laat ik kinderen ook vaak tekenen of schrijven in de binnenkant van de deksel van de kist. Ook kan de buitenkant beschilderd worden of kunnen er handjes met verf opgezet worden. Op deze manier is een kist niet langer eng voor kinderen, maar wordt het hun eigen kunstwerk waar ze trots op zijn.

Ook kunnen kinderen op de dag van de uitvaart meehelpen door bijvoorbeeld de kist mee te sluiten, een bloemstuk te dragen of de kist mee te begeleiden. Meestal vinden ze het fijn om iets te kunnen doen en hoe gewoner iedereen daar mee omgaat, hoe beter.

Ik laat ook altijd de rouwwagen van binnen en buiten zien en als ze willen, mogen ze er even in zitten, of meerijden naar de kerk of crematorium.

Steeds meer kinderen lezen hun eigen tekst of gedichtje voor in de kerk of crematorium. Soms wordt er zelfs een liedje gezongen of een dansje gemaakt. En meestal vinden ze het ook leuk om na de uitvaart een ballon met een eigen kaartje of tekening op te mogen laten.

In de week van de uitvaart geef ik de betrokken kinderen het boekje ‘Dag Lieve’. Dit is een soort werk- en kleurboekje dat op een mooie manier ingaat op de rouwverwerking bij kinderen. De ouders krijgen het boekje ‘Kinderen helpen bij verdriet’.

Het verdriet van kinderen rondom een overlijden kun je niet wegnemen, dat moeten ze helaas toch zelf doormaken. Maar door ze overal bij te betrekken, voor zover ze dat tenminste zelf willen, kun je het leed wel wat verzachten en wordt de week van de uitvaart in ieder geval geen nare herinnering.